Kolza Tarımı

Kanolanın Önemi

Bitkisel yağ kaynağı olarak Kanola ülkemize II. Dünya savaşı sırasında

Bulgaristan ve Romanya’dan Gelen göçmenlerle kolza adı ile ülkemize girmiş ve

Trak-ya’da ekim alanı bulmuştur. Ülkemizde rapiska, rapitsa, kolza isimleriyle de

bilinen kanola kışlık ve yazlık olmak üzere iki fizyolojik döneme sahip bir yağ

bitkisidir. Kanola tanesinde bulunan%38-50 yağ,%16-24 protein,zengin oleik ve

linoleik asit miktarı ve yağının kaynama noktasının yüksek olması (238 0C)

nedenleriyle önemli bir yağ bitkisidir. İklim ve Toprak İstekleri

Kanola bitkisi kışlık ve yazlık olarak yetiştirilebilmektedir. Ülkemizde genellikle

kışlık kanola tarımı yapılmaktadır. Kışlık kanola kışa kar altında –15 0C ‘ye kadar

dayanıklıdır.Ancak kışa girerken rozetleşmesini tamamlamış olması gerekmektedir.

Bunun için Ekim ayının başında tavlı toprağa ekilmeli ve çıkışı sağ-lanmalıdır.Kışa

rozet dönemi oluşmadan giren kanola bitkileri sıfırın altındaki sıcaklıklardan zarar

görmektedir.Yazlık kanola daha çok ılıman iklim bölgeleri olan Ege ve Akdeniz’de

yetiştirilmektedir.

Konola bitkisi kumlu ve hafif topraklar dışında hemen hemen her toprakta

yetişmektedir. Su tutan, göllenen tarım alanlarında çok zarar görmektedir. En iyi

yetiştiği toprak humuslu, derin yapılı, nötr veya hafif alkali ve hafif asit topraklardır

(pH: 4.2-7.2).

Toprak Hazırlığı

Kanola tohumu çok küçük ve çimlendikten sonra toprak yüzeyine çıkış yüzdesi

düşük olduğundan tohum yatağının iyi hazırlanması gerekmektedir. Mümkünse iç

bölgelerde buğday hasadından sonra gölge tavına sürüm yapılmalıdır. Daha sonra

kazayağı ve tırmık ile tohum yatağı keseksiz ve tavı kaçırmadan hazırlan-malıdır.

Ekimden önce toprağın yüzeyinin düzgün olması ve bastırılması için tapan

çekilmelidir. Tapan çekilmezse tohumlar derine gideceğinden üniform düz-gün bir

çıkış sağlanamaz.

Ekim Zamanı

Ekim zamanı toprak ısısı ile yakından ilgilidir. Çimlenmenin iyi olabilmesi için

toprak ısısı en az 10-12 0C olmalıdır. Kanola ekim zamanı Trakya, Marmara, Ege,

Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 15 Eylül- 15 Ekim tarihleri arasında yapılmalıdır.

Karadeniz bölgesinde sahil kuşağında en uygun ekim zamanı 15 Ey-lül- 20 Ekim

tarihleri, iç kesimlerde 20 Eylül- 10 Ekim tarihleri kanola için uygun ekim zamanıdır.

Bu şekilde iyi çıkış yapan kanola bitkileri kışa 4-6 yaprak (rozet dönemi) arasında

girer ve kuvvetli bir kök sistemini geliştirerek soğuktan zarar görmez. Eğer kanola

ekimleri Kasım ayına sarkarsa genç fideler zarar görmektedir. Bu nedenle kanola

ekiminde geç kalınmamalıdır.

Tohumluk

Kanola tarımında tohumluğun önemi büyüktür. Çiftçiler kendi hasat ettikleri

üründen kesinlikle tohumluk olarak ayırmamalıdır. Çünkü kanola bitkisi % 34 lere

varan ölçüde yabanı hardal türleri ile melezlen-diğinden ikinci yıl hasat edilen ürün

tohumluk olarak ekildiğinde hasat edilen ürünün yağında erusik asit ve küs-pesinde

glukosinalat oranı artacaktır. Her yıl kontrollü olarak üretilen sertifikalı tohumlukların

üreticiler tarafından alınması gerekmektedir. Alınacak tohumlu-ğun ekileceği bölgede

denenmiş ve kış soğuklarına dayanıklı olması gerekmektedir.

Ekim Şekli

Kanola ekimi yonca ekim makinası gibi küçük tohumları ekebilen mekanik

yada pnomatik mibzerlerle yapılmalıdır. Üreticiler gelişmiş ekim makinalarını kullanarak

sıra arası, sıra üzeri ve ekim derinliğini kolaylıkla ayarlayabilirler. Bu tip

gelişmiş ekim makinaları ile ekimde 1 da a kullanılan tohum miktarından ö-nemli

tasarruf sağlanmakta, 1 da 800-1000 gr yeterli olmaktadır ve düzgün bir çıkış elde

edilmektedir. Kanola akiminde sıra arası mesafe 20 cm, sıra üzeri me-safe ise 3-4 cm

arasında olabilir. Ekim derinliği 1.5-2 cm civarında olmalıdır. Aşırı sık ve derin

ekimden kaçınılmalıdır. Derin ekimde çıkışlar mütecanis olmaz, geç kalır ve kışa iyice

gelişmeden gireceğinden zarar görür. Sık ekim için de aynı zayıf gelişme söz

konusudur. Zayıf kök yapısına sahip kanola bitkileri kış soğuklarından önemli ölçüde

zarar görmektedir. Bazı gevşek yapıdaki topraklarda ekimden sonra merdane

geçirilirse çıkış iyi olmaktadır.

Bakım

Normal zamanında yapılan ekimlerde kanola gür geliştiği için içerisinde

yabancı ot barındırmaz. Tarlada yabancı ot olarak hardal varsa kanola ekilmez.

Çünkü ikisi de aynı familyadan olduğundan mücadelesi zordur ve daha sonra hasat

edilecek kanola ürününe karışarak kaliteyi bozar. Ayrıca kanola bitkileri Nisan ayı-na

kadar olan gelişme döneminde toprakta taban suyu yüksekliğine ve su tutmasına

karşı çok hassas olduğundan yağışlı dönemlerde tarlada göllenme olursa hemen su

tahliye edilmelidir.

Gübreleme

Kanola her 50 kg verim için toraktan 1 kg S (kükürt) kaldırmaktadır. Buna göre

uygulanacak gübre formlarının amonyum sülfat türü olmasına dikkat edilmeli-dir. İyi

bir verim alabilmek için dekara 12-14 kg saf azot, 7-8 kg fosfor verilmelidir. Azotlu

gübrenin yarısı ( 6 kg/da), fosforlu gübrenin tamamı ekimle birlikte, azotlu gübrenin

diğer yarısı Şubat sonu Mart başında sapa kalkma döneminde verilmelidir.

Ekim Nöbeti

Kanola yetiştiriciliğinden yüksek verim alabilmek için mutlaka münavebe

yapılmalıdır. Kanolanın gireceği bazı münavebe modelleri şu şekilde olabilir;

1. Model: Ayçiçeği + Kanola + Buğday +Mısır

2. Model: Buğday + Kanola + Baklagil + Ayçiçeği

3. Model: Buğday + Kanola + Şekerpancarı + Kavun-Karpuz

4. Model: Ayçiçeği + Kanola + Buğday

Hasat ve Depolama

Kanola, havaların sıcak veya yağışlı gitmesine ve çeşidin erkenciliğine bağlı

olarak çiçeklenmeden 40 ile 50 gün sonra hasat olumuna gelir. Trakya’da 10 Haziran,

Akdeniz’de 10 Mayıstan itibaren kanola hasadı yapılabilmektedir. Kanola hasat

olumuna geldiğinde bitkilerin sap, yaprak ve kapsülleri tamamen kuruyup sararır.

Kırmızımsı sarı bir renk oluşur. Tohum kahverengiye dönüşmüşse hasat zamanı

gelmiş demektir. Kanola bitkisinde olgunlaşma aşağıdan yukarıya doğ-rudur. Hasatta

bitkileri tam olgunlaşması beklenirse alt kapsüllerde çatlama ve dökülmeler görülür.

Erken hasatta ise üst kapsüller tam olgunlaşmadığından hasat kaybı olur. Kanola

taneleri çok küçük olduğundan hasada başlamadan önce biçerdöverin ayarları çok iyi

yapılmalıdır. Dekardan alınan verim ekilen çeşi-din verim gücüne ve toprak verimliliği

ile iklim koşullarına bağlı olarak 250-350 kg arasındadır. Emniyetli bir depolama için

tanelerin rutubeti %9 u geçmeme-lidir. Kuru ambarlarda depolanmalıdır. Aksi halde

çok çabuk kızışma olur ve küflenir.

Haberin Devamı İçin Tıklayınız.

http://arastirma.tarim.gov.tr/ktae/Belgeler/brosurler/Kanola%20Tar%C4%B1m%C4%B1.pdf